از کجا بدانم که ناهنجاری خورد و خوراک دارم؟
اگر ناهنجاری خورد و خوراک داشته باشید اغلب نسبت به خودتان سختگیر هستید و خود را سرزنش می‌کنید. خجالت کشیدن از چگونگی خورد و خوراک و شکل ظاهری‌تان امری عادی است. شما از غذا خوردن با دیگران خودداری می‌کنید، وعده‌های غذا را از دست می‌دهید و خیلی زیاد به غذا، وزن و شکل ظاهری فکر می‌کنید. فکر اینکه هر لحظه چکار بایستی بکنید مشکل‌ساز می‌شود و خیلی از توان و انرژی شما را مصرف می‌کند. شما ممکن است دچار اضطراب شده و خود را خیلی تنها احساس کنید.
ممکن است احساس کنید که بیشترین موارد زندگی شما در اطراف غذا، شرم و کنترل دور می‌زند. ممکن با خودتان فکر کنید به روش خاصی بایستی عمل کنید، در غیر اینصورت دچار اضطراب می‌شوید. داشتن مشکل تمرکز حواس و خواب امری عادی است. به مرور زمان ممکن است غمگین یا افسرده شوید.
انواع ناهنجاری‌های خورد و خوراک
انواع مختلفی از ناهنجاری‌های خورد و خوراک وجود دارد و هر کدام می‌تواند به شیوه مختلفی بروز کند. یک ناهنجاری خورد و خوراک در شکل ظاهری شما یا میزان وزن‌تان نیست، بلکه در باره احساسات و افکار شما است.
گاهی اوقات ممکن است افکار در چگونگی تغییر بدن متوقف شود، ولی اگر فرد شروع کند به کنترل بدن خود، ممکن است یک ناهنجاری خورد و خوراک باشد. بطور مثال می‌تواند چنین باشد که در تمایل به خوردن مواد غذایی مفید یا تحرک جسمانی زیاده روی کند و بجای آن رفتارهایی را پیش بگیرد که برای تندرستی مناسب نباشد. همچنین می‌تواند چنین باشد که فرد مرتباً از وعده‌های غذا می‌گذرد یا در تنهایی مقادیر زیادی غذا می‌خورد. غذا، خوردن و وزن بخش بسیار بزرگی از افکار و زندگی را به خود اختصاص می‌دهد.
ناهنجاری‌های خورد و خوراک معمولاً به انواع زیر تقسیم می‌شوند:
آنورکسی، که با آن شما می‌خواهد کمترین وزن ممکن را داشته باشید، و دریافت انرژی برای بدن را تا حدی پایین می‌آورید که بدن‌تان دچار گرسنگی حاد می‌شود.
بولیمی، که در آن شما با حرص مقادیر زیادی غذا را در مدت کوتاهی می‌خورید. شما احساس می‌کنید کنترل روی خوردن خود را از دست داده‌اید. پس از آن شما سعی می‌کنید از شر چیزهایی که خورده‌اید، بطور مثال از طریق استفراغ کردن، سوء استفاده از مواد ملین یا تحرک جسمی اغراق‌آمیز، خلاص شوید.
ناهنجاری غذا خوردن با حرص و ولع، یعنی اینکه شما در خوردن غذا حرص می‌زنید. فرق این نوع غذا خوردن با بولیمی آنست که شما سعی نمی‌کنید از شر چیزهایی که خورده‌اید خلاص شوید.
همچنین انواع دیگری از ناهنجاری‌های خورد و خوراک وجود دارد که دست‌کم به همان اندازه خطرناک هستند. یک نمونه آن ARFID است که مخفف عبارت انگلیسی «avoidant/restrictive food intake disorder» که به سوئدی معادل «ناهنجاری امتناع یا محدودیت غذا خوردن» است. مفهوم این امر آنست که شما از خوردن اغلب انواع مواد غذایی خودداری کرده و فقط چند نمونه اندک از مواد غذایی منتخب بخصوص را می‌خورید. این برای وزن کم کردن یا اجتناب از اضافه وزن نیست، بلکه عدم رغبت برای خوردن مواد غذایی یا نوشیدنی‌های مختلف است. ARFID در کودکان عادی‌ترین است ولی ممکن است در سایر سن و سال‌ها هم بروز کند.
اگر ناهنجاری خورد و خوراک داشته باشید ممکن است دچار یک عارضه دیگر هم بشوید که اغلب ortorexi یا اصرار شدید به خوردن مواد غذایی سالم نامیده می‌شود. این عارضه زمانی بروز می‌کند که شما بطور وسواسی تمرینات جسمانی انجام می‌دهید و همزمان یک رژیم غذایی محدود را رعایت می‌کنید. اگر نتوانید به میل خود تمرین کنید به اضطراب شدید دچار می‌شوید. ortorexi یا اصرار شدید به خوردن مواد غذایی به خودی خود یک تشخیص پزشکی نیست بلکه تشخیص پزشکی شما می‌تواند در عوض آنورکسی، عارضه وسواس (OCD) یا عارضه اضطراب باشد.
ممکن است به توقعات بسیار زیاد ارتباط داشته باشد
بروز یک ناهنجاری خورد و خوراک می‌تواند دلایل بسیار مختلفی داشته باشد. ممکن است به موارد فردی بستگی داشته باشد، مانند اینکه شما چگونه احساساتی مانند غم و اندوه یا خشم یا روابط خود با دیگران را کنترل می‌کنید، اما همچنین ممکن است واکنشی به چگونگی ارزش گذاری غذا، کنترل و شکل ظاهری باشد.
توقعات برای داشتن شکل ظاهری تمام و کمال و زندگی بدون عیب و نقص، همزمان با اینکه ما با مصرف بیش از حدومرز مواجه هستیم و از ما انتظار می‌رود نیازها و احساسات خود را کنترل کنیم، ممکن است غیر ممکن بنظر برسد. این می‌تواند بصورت یک نیاز به کنترل آغاز شود که طی آن شما سعی می‌کنید خورد و خوراک خود را مدیریت کنید. ولی با گذشت زمان نیاز به کنترل شما را مدیریت می‌کند.
چه موقع بایستی برای دریافت کمک مراجعه کنم؟
ناهنجاری‌های خورد و خوراک می‌تواند به تندرستی جسمی و روحی شما صدمات شدیدی بزند و مهم است جدی گرفته شوند. اگر تصور می‌کنید ناهنجاری خورد و خوراک دارید نبایستی صبر کنید بلکه بایستی بلادرنگ برای دریافت کمک مراجعه کنید. هرچه زودتر برای دریافت کمک مراجعه کنید، بهتر است. برای مقابله با ناهنجاری‌های خورد و خوراک، درمان وجود دارد که کمک می‌کند.
کمک برای دریافت وجود دارد
به کمک درمان می‌توان از ناهنجاری‌های خورد و خوراک خلاص شد. درمان‌های مختلفی بطور مثال گفتگودرمانی و درمان دارویی وجود دارد. گاهی اوقات هم تراپی و هم درمان دارویی لازم است.
برای دریافت کمک به کجا مراجعه کنم؟
اگر تصور می‌کنید ناهنجاری خورد و خوراک دارید بایستی برای دریافت کمک به خدمات درمانی مراجعه کنید. اگر احساس می‌کنید مراجعه برای درمان برایتان سخت است از یک نفر بخواهید شما را همراهی کند. در وبسایت www.1177.se اطلاعات در باره مراکزی که می‌توانید برای دریافت کمک در سراسر کشور مراجعه کنید، وجود دارد. در باره درمان نیز اطلاعات وجود دارد.
اگر حال‌تان به حدی بد است که فکر خودکشی دارید صبر نکنید بلکه بایستی بلادرنگ به یک بخش اورژانس روانپزشکی مراجعه کنید یا به شماره تلفن 112 زنگ بزنید.
بسیاری از افراد ناهنجاری خورد و خوراک داشته‌اند و سپس از آن خلاص شده‌اند. اقرار به اینکه حال‌تان خوب نیست و مراجعه برای دریافت کمک قطعاً نشانه ضعف یا شکست نیست، بلکه برعکس آن است. این شیوه‌ای است که برای خودتان شانس بهبودی ایجاد کنید.
مسئول بررسی علمی: داوید کلینتون، دستیار پروفسور در انستیتوی کارولینسکا، روانشناس، رواندرمانگر و تحلیلگر روانشناختی.
آخرین تغییرات در متن 2024-01-31